استن لی افسانه‌ای سردبیر و نویسنده کمیک‌های مارول، سازنده‌ی برخی از معروف‌ترین کمیک‌های ابرقهرمانی قرن بیستم و از اصلی‌ترین عوامل موفقیت صنایع کمیک در دهه 60 و70 میلادی دوشنبه دوازدهم نوامبر 2018 در 95 سالگی درگذشت.
آقای “Kirk Schneck” وکیل دختر وی در این باره گفت: ” استن لی، غول کمیک ساز را با آمبولانس از منزلش در لس آنجلس به بیمارستان بردندو او کمی بعد در همان بیمارستان درگذشت، البته دلیل مرگ او همچنان مشخص نشده است. ”
استن لی شغل خود را از انتشارات “Timely Comics” در سال1939 آغاز کرد و پس از سال ها تبدیل به یک نویسنده، ویرایشگر و سردبیر شد،ولی از نتیجه ی کار راضی نبود و آماده بود تا کمپانی را ترک کند که دست تاریخ زندگیش را دستخوش تغییر کرد.
برای سالهای بسیار کار او تحت سلطه ی کمپانی های ” DC ” و ” National ” قرار داشت، که در اواخر دهه 50 میلادی، کمپانی ” DC” شروع به بازسازی قهرمان های خود کرد. و در اوایل دهه 60 میلادی از لی خواسته شد تا برای رقابت با سری (لیگ عدالت از کمپانی DC) تیمی از ابرقهرمانان جمع آوری کند.
او با کمک های شایان هنرمندانی چون (Jack Kirby و Steve Ditko) انقلابی در کمیک ایجاد کرد.
او درسال 2013 طی مصاحبه ای به CNN گفت : ” اگر ناشر من نگفته بود که بیا داستان های ابرقهرمانی بسازیم احتمالا همچنان هم مشغول به ساختن کمیک های ” A Kid Called Outlaw ” ، ” The Two-Gun Kid ” و ” Millie the Model ” و یا کمیک های سطح پایین دیگر بودم!”
کمپانی مارول تجارت کمیک را با سری هایی از ابرقهرمانان از نو زنده کرد، به صورتی که شخصیت های آن در دنیای واقعی زندگی می کردند برای مثال برخی در نیویورک یا شهرهای دیگر بودند و با چالش های روزمره مبارزه می کردند.
اولین تیم از قهرمانان ساخته ی استن لی “چهارشگفت انگیز” بودند، گروهی که بیشتر به خاطر مرد سنگی معروف شد.
بعد از این موفقیت استن لی و مارول کاراکتر هایی مانند “مرد عنکبوتی” “هالک شگفت انگیز” “مرد آهنی” “ثور” “مردان ایکس” و “داردویل” را ایجاد کردند!
این ابرقهرمانان جدید که همگی طی سالهای 1961 تا1964 ایجاد شده بودند به صورت عمده محبوب گشته و به مارول این امکان را دادند که در فروش و به روز بودن از کمپانی “DC” سبقت بگیرد.
به ویژه مرد عنکبوتی افکار عمومی را به شدت تحت تاثیر قرار داد: عکاسی به نام پیتر پارکر که بعد از نیش زده شدن توسط یک عنکبوت رادیواکتیوی، قدرت فراوانی کسب کرده و توانایی های عنکبوتی خود را توسعه می دهد، پارکر همواره با ویرایشگر عصبانی و سیگاری روزنامه “J. Jonah Jamson” درگیر بود، درباره مری جین واتسون می اندیشید و همواره نگران زن عمویش “May” بود در حالی که مبارزه با جرم و جنایت از کوچکترین نگرانی هایش بود.این داستان فوق العاده برای مردم آن دوره خصوصا رده ی سنی نوجوان شگفت انگیز واقعی و حتی تا حدی دست یافتنی بود که باعث محبوبیت روز افزون این سری کمیک گشت.
لی در سال 2006 گفته بود: “هرگز فکر نمی کردم مرد عنکبوتی تبدیل به یک شخصیت جهانی شود، آن زمان تنها امیدوار بودم که کتاب هایش فروخته شود تا بتوانم شغلم را حفظ کنم.”
بسیاری از کاراکتر هایی که برای تلوزیون ساخته شد، درجات گوناگونی از موفقیت را کسب نمودند. ولی مجموعه کارهای جدید استن در حقیقت ظهور دنیای مارول بود خصوصا زمانی که سری مردان ایکس و سینمایی “مرد عنکبوتی ” با کارگردانی “سم رایمی2002” برند مارول را همه گیر نمود و باعث شد تا کمپانی “والت دیزنی” در سال 2009 کمپانی “مارول” (البته تنها شاخه ای از این کمپانی که مسئولیت ساخت و انتشار کمیک را دارد) را باقیمت سرسام آور 4میلیارد دلار خریداری کند.
پس از آن مدت هاست که لی تبدیل به یکی از مدیران شرکت شده بود (او در سال1972 مدیر ویراستاری و ناشر این مجموعه شد) و نهایتا خود را در گسترش کمیک های مارول غرق کرد، جالب این که او در بسیاری از فیلم های ساخته شده توسط این کمپانی نقش های کوچک زیبایی را بازی کرده بود!
البته او گاهی به خاطر غرور و (نوشابه بازکردن برای خود!) مورد انتقاد قرار گرفته بود برای مثال “جوردن رافائل” نویسنده ی کتاب “استن لی، برخاستن و سقوط کتاب های کمیک آمریکایی” او را متعامدا “استنِ برند ساز” خطاب می کند.
گرچه کمیک برای استن لی تماما لذت نبود چراکه تنها موفقیت فیلم ها بود که باعث شد ارزش کاراکتر ها میلیاردی شود، آنگونه که لی خاطر نشان می کند که عمدتا به هنگام طراحی کاراکترها تنها بخش کوچکی از ارزش و پتانسیل آن کاراکتر را در نظر می گرفته، در هر حال تاثیر کاراکترهای ساخته ی او در دنیای ما غیر قابل انکار است.
شخصیت های مارول در سراسر دنیا شناخته شده هستند و فیلم های این کمپانی تبدیل به موفقیت های شگفت انگیزی شده اند.
استن لی در مصاحبه ای به واشنگتن پست اعلام کرد: “اوایل از این که شغلم تنها نویسنده ی کتاب های کمیک است خجالت زده بودم، دیگران پل می ساختند یا مشاغل پزشکی داشتند و من تنها کمیک می نوشتم اما به مرور زمان کم کم متوجه شدم که سرگرمی یکی از مهم ترین چیزها در زندگی مردم است ، بدون آن مردم ممکن است بسیار افسرده شوند، و کم کم متوجه شدم که اگر بتوانم مردم را سرگرم کنم، پس درحال پیمایش مسیر درست هستم! ”
استن لی اشتیاقی مادام العمر به کمیک ها داشت و ناسپاسی را تحمل نمی کرد چنان که در سال 2012 در ویدئویی در یوتیوب (به گونه ای طنز وار) اعلام کرد:” کتاب های کمیک کتاب های کمدی نیستند!!! آن ها کتاب های کمیک هستند، آن ها کتاب های کمیک هستند، این را به یاد داشته باشید وگرنه متحمل خشم من خواهید شد!”
“Joan” همسر استن نیز تابستان سال گذشته در 95 سالگی نوای زندگی را بدرود گفت.
این زوج که 69 سال از ازدواجشان می گذشت یک همکاری واقعی داشتند به طوری که طرفداران مارول مشتاق شناختن “Joan” بودند کسی که صداپیشه ی نقش های “خانم فوربز” در انیمیشن های چهارشگفت انگیز و “مادام وب” در انیمیشن مرد عنکبوتی بود و حتی نقش کوتاهی در مردان ایکس (آخرالزمان2016) ایفا نمود.
