پیش از این‌که کارزار حمایت از صنعت بازی به نتیجه برسد، بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به بیانیه‌ی بازیسازان پاسخ داد. با این‌که مسئولین بنیاد بر قانونی بودن روند نظارت‌ها تاکید می‌کنند، بازیسازان معتقدند برخوردها سلیقه‌ای و غیرمنطقی هستند. همین موضوع را نظام صنفی رایانه‌ای کشور در نامه‌ای به وزیر ارشاد از زبان بازیسازان بازتاب داده است. بخشی از متن این نامه را می‌توانید در ادامه بخوانید. اصل نامه نیز به صورت فایل در همین خبر پیوست شده است.
بیانیه‌ی بازیسازان در کارزار حمایت از صنعت بازی که تا کنون به امضای بیش از 1300 فعال حوزه بازی در ایران رسیده است، به دو موضوع اصلی اشاره کرده است. اول این‌که روندی که بنیاد در ماه‌های اخیر پی گرفته است بر اساس یک قانون جدید بوده و دوم رفتارها سلیقه‌ای هستند. اما این موارد توسط معاونت نظارت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای صراحتا تکذیب شده‌اند. در پاسخی که بنیاد در رسانه‌ها منتشر کرده است، می‌خوانیم:
رده‌بندی سنی و صیانت از حقوق خانواده و کودک در سراسر جهان روی صنایع فرهنگی اعمال می‌شود. در ایران هم این قوانین با توجه به شورای فرهنگ عمومی کشور درجلسه۶۶۵ و۶۶۶ مورخ ۲۲/۴/۹۵ و ۵/۵/ ۹۵ «آیین‌نامه نظام ارزیابی و رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای» اجرا می‌شود. علاوه بر این، قوانین نظارتی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، سلیقه و تشخیص این بنیاد یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست و سابقه آن به بدو تاسیس بنیاد (حدود ۱۵ سال قبل) بازمی‌گردد. این قوانین در آغاز توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی و سپس در شورای عالی فضای مجازی تدوین و برای اجرا به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ شده است. لذا قوانین و مقررات مربوطه قاعدتا فصل الخطاب است.
این یعنی در هر حال این قانون زمانی اجرا نمی‌شده است که اکنون بازیسازان آن را جدید و غیرشفاف می‌دانند. به علاوه، نقد بر هر قانونی که در عمل از پیشرفت و توسعه یک صنعت و کسب و کار جلوگیری کند وارد است.
بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به عنوان نهاد حمایتی بازی‌سازی در ایران، بهتر بود به جای این‌که قانون را بهانه‌ی رفتارهای سختگیرانه خود کند، با توجه به شرایط دشوار تولید در ایران و فرار نیروهای متخصص به مقصد کشورهای اروپایی و آمریکایی، برای برطرف کردن موانع قانونی و تسهیل تولید و نشر بازی تلاش کند. این تلاش در راستای بهبود وضعیت بازی‌سازی در ایران با توجه به دامنه گسترده محبوبیت بازی‌های خارجی، در راستای صیانت فرهنگی از مخاطبین بازی‌ها هم بود.
همین رفتار بنیاد و اصرار بر اجرای یک دستورالعمل قانونی غلط که با تلاش‌ها و رایزنی‌های یک نهاد متولی می‌توانست به نفع بازیسازان و مخاطبین و خود بنیاد تغییر کند، کاری کرد که بنیاد عملا از معادله حذف شد. لجاجت مدیران بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای سبب شد تا بازیسازان صدای اعتراض خود را در پیشگاه دیگری بلند کنند بلکه شنیده شود. به همین خاطر طی یک جلسه در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور -که می‌شود آن را یک بازوی چانه‌زنی موازی با بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای تلقی کرد- بازیسازان نامه‌ای جهت ارائه به وزیر ارشاد تنظیم کردند. این یعنی اگر صدای بازیسازان از یک نهاد که مستقیما وظیفه نظارت و حمایت از بازی و بازی‌سازی در ایران را دارد به گوش کسی نرسد، بهتر است یک نهاد دیگر جایگزین شود.
![]()
بماند که در متن نامه بازیسازان از بنیاد شاکی هستند که نه تنها حمایت نمی‌کند بلکه مشکل بر مشکلات عدیده بازی‌سازی هم می‌افزاید. این در حالی اتفاق می‌افتد که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در دو سال اخیر به شانه خالی کردن از مسئولیت‌های حمایتی خود عادت کرده و هیچ‌گاه پاسخ شفافی به مطالبات بازیسازان ارائه نکرده است.
در متن این نامه خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دکتر صالحی آمده است:
بدون شک، تولیدکننده‌های بازی دیجیتال به عنوان یک محصول دانش بنیان در ایران که با وجود همه مشکالت داخلی و وجود موقعیت‌های خارجی، در کشور خود مشغول به فعالیت هستند، ضمن اطلاع از قوانین حاکم و نظارت‌ها، هیچ کدام قصد ترویج فرهنگ نامناسب را در جامعه ندارند. ولی جامعه نیازمند تنوع در محصولات تولید داخل است تا قشرهای مختلف را با رعایت معیارهای فرهنگی راضی نگه دارد.
این خواسته بازیسازان ابدا غیرمنطقی نیست، اگرچه بنیاد تلاش می‌کند ادعاهای بازیسازان را با تاکید بر ساده و سریع بودن روند بررسی و مشخص بودن مفاد قانونی لازم‌الاجرا خلاف واقع جلوه دهد. «امین شهیدی» پیش‌تر در توییتر خود گفته بود اگر بازیسازان مواردی که از ممیزی بازی‌ها به آن‌ها ابلاغ شده است را عمومی کنند «جار و جنجال خواهد شد.»
در همین نامه آمده است:
متاسفانه یکی از مسائلی که این روزها بازیسازان داخلی درگیر آن هستند، تغییر فرآیندهای نظارت و ممیزی‌های سلیقه‌ای و غیرشفاف بنیاد است.
از جمله مصادیق نظارت‌های غیرشفاف و ممیزی‌های سلیقه‌ای می‌توان به انتشار بازی چینی Genshin Impact در کافه بازار بدون توجه به موارد ممیزی آن اشاره کرد. این بازی در کافه بازار بیش از 10 هزار نصب فعال دارد، اما بدون شک بسیاری از تصاویر این بازی و شخصیت‌های آن مطابق قوانین جمهوری اسلامی نیستند. اگر همین بازی را با شرح محتواهای ممنوعه که در سایت بنیاد منتشر شده است تطبیق دهیم، متوجه مغایرت آن با حداقل دو معیار خواهیم شد.
![]()
طبیعتا پاسخ بنیاد نه بازیسازان و نه ما را قانع نکرده است. باید منتظر بمانیم و ببینیم که چه پاسخی در انتظار این نامه خواهد بود.
پیش‌تر بازیسازان در بیانیه خود نسبت به همین روند که بنیاد آن را مربوط به گذشته خوانده است واکنش نشان داده بودند: «محدودیت‌های پولی و بانکی و تحریم‌های ظالمانه از یک طرف و سیاست‌گذاری‌های اشتباه و غیرتخصصی، نگاه دستوری و نبود اعتماد به بخش خصوصی از طرف دیگر دست به دست هم داده تا تیشه به ریشه این صنعت زده و سهم بازار داخل را کوچک‌تر کند و باعث غلبه بازی‌های خارجی و مهاجرت متخصصان شود.» در همین راستا برخی بازیسازان در ماه گذشته از مسدود شدن درگاه پرداخت بازی‌های خود خبر داده بودند. مشکلی که ظاهرا بنیاد باز هم هیچ تلاشی برای برطرف کردن آن انجام نداد.
علی افروغه مدیر استودیوی بازی‌سازی پاییزان در توییتر خود از این ماجرا خبر داده بود. او درباره درگاه پرداخت بازی «باغ نگار» نوشته بود:
از دیروز بدون هیچ اخطار قبلی به دلیل نداشتن کد مالیاتی درگاه پرداخت بازی باغ نگار مسدود شده. ترو خدا یه اخطار بدین قبلش، حداقل یه هفته قبل.
در جایی دیگر نیز بازی PUBG Mobile به دستور کارگروه تشخیص مصادیق محتوای مجرمانه فیلتر و از فروشگاه‌های داخلی از جمله مایکت حذف شد. واکنش بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نسبت به این موضوع این بود که فیلتر شدن بازی‌ها به ما ارتباطی ندارد. بنیاد در حالی این موضوع را مطرح می‌کند که چند سال پیش با تلاش‌های همین نهاد، البته تحت مدیریتی متفاوت، بازی Clash of Clans که با دستور همین کارگروه فیلتر شده بود، دوباره در دسترس کاربران ایرانی قرار گرفت.
مشخص است که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند با رایزنی با کارگروه فیلترینگ تلاش کند بازی حذف شده را به فروشگاه‌ها برگرداند و دوباره در دسترس کاربران قرار دهد. اما ظاهرا حاضر به این کار نیست.
معاون نظارت بنیاد، در گفتگویی این موضوع را مطرح کرده و به خبر فیلتر شدن یک بازی این‌گونه واکنش نشان داده بود:
هر کسی به عنوان شهروند می‌تواند درباره بازی یا یک محتوا در سایت، در صورت نامناسب بودن آن، درخواست فیلترینگ خود را ثبت کند. در نهایت کمیته فیلترینگ است که به مارکت درخواست برای چک کردن مجوز صادر می‌کند یا به آن‌ها اعلام می‌کند که بازی را از استور بردارند.
در نهایت پاسخ بنیاد به همه این موضوعات تا کنون این بوده است که «معیارهای ارزیابی بازی‌ها شامل عدم تضاد با تربیت اخلاقی جامعه، تعیین سطح مهارت، خشونت، ترس، یاس وناامیدی، استعمال دخانیات و مواد مخدر، ناهنجاری اجتماعی، نقض ارزش‌های دینی و… به صورت شفاف در آئین نامه‌های صدور مجوز و اسناد شورای رده‌بندی سنی بیان شده که در سایت و شبکه‌های اجتماعی بنیاد به صورت مکتوب و چند رسانه‌ای به سادگی قابل دسترسی است.» و بازیسازان می‌توانند پیش از اقدام به ساخت بازی یا انتشار آن، از امکان انتشار بازی خود مطمئن شوند! برای این کار حتا در بنیاد یک مرکز مشاوره هم وجود دارد که می‌تواند در صورت لزوم پاسخگوی سوالات بازیسازان باشد. «مرکز مشاوره و تماس بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای همه روزه از ساعت ۹ تا ۱۶:۳۰ پاسخگوی تماس‌های تلفنی مخاطبان از طریق شماره ۵۸۱۲.۰۲۱ خواهد بود.»
در این شرایط بهتر است منتظر نتیجه درخواست بازیسازان از طریق نامه ارسال شده نظام صنفی رایانه‌ای کشور به وزارت ارشاد باشیم. بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای عملا در این زمینه مرجعیت خود را از دست داده است و منتظریم نهاد بالادستی وارد عمل شود و به مطالبات بازیسازان پاسخ دهد. گیم‌نیوز طی هفته‌های گذشته در تلاش بود با معاونت نظارت بنیاد در همین باره گفتگو کند، اما با این درخواست موافقت نشد.