وقتی در ساده لوحانه‌ترین حالت ممکن داشتیم برای سال 2021 آماده می‌شدیم و هنوز در جو معرفی کارت گرافیک‌های RTX 3080 و Radeon RX 6800 XT بودیم، اصلا فکرش را هم نمی‌کردیم که این سال تبدیل به یکی از بدترین سال‌ها برای پی سی گیمینگ شود. پس از رونمایی و عرضه کارت گرافیک‌های مذکور همه خیال داشتیم که حال زمان ساختن یک کامپیوتر گیمینگ با مشخصات بالا و قیمت به‌صرفه است، اما وقایع بعد از آن نشان دادند که زهی خیال باطل!
آنطور که پیش‌بینی می‌کردیم 2021 قرار بود هم برای پی سی گیمینگ دورانی طلایی را رقم بزند و هم برای کنسول‌ها سالی خوب باشد و با وجود کنسول‌های نسل جدید، رقابتی جذاب بین این پلتفرم‌ها را شاهد باشیم؛ اما چرا این اتفاق نیفتاد؟ به دلایل فراوانی مثل کمبود قطعه، اوج گرفتن رمز ارزها، یورش بی‌امان دلال‌ها و بسیاری موارد دیگر گه در این مقاله به آنها خواهیم پرداخت، با گیم نیوز همراه باشید.
پی سی گیمینگ برای هر شخصی می‌تواند معنای متفاوتی داشته باشد؛ نحوه استفاده از این سیستم نیز با توجه به میزان قدرتش فرق دارد و همین باعث می‌شود که از تمامی پلتفرم‌های موجود دیگر متمایز باشد. پی سی گیمرها قشر بزرگی هستند و تنوع زیادی بین آنها یافت می‌شود: گروهی قادر به خرید قطعات جدید در همان روز عرضه هستند؛ همان افراد پولداری که بدون درنگ کارت گرافیک مدنظر خود را تهیه می‌کنند و از نهایت پتانسیل یک بازی از لحاظ گرافیکی استفاده می‌کنند. این رویه قطعا خوب است و اصلا خوش به حال این دسته افراد! به قول معروف دارندگی و برازندگی، و داشتن بهترین و قدتمندرین قطعات برای بازی با رایانه‌های شخصی در دوران ما قطعا خود یک برازندگی است.
دسترسی داشتن به چنین سیستم‌هایی قطعا خوب است؛ شما با یک PC گیمینگ می‌توانید کارهایی کنید که کاربران کنسولی حتی نمی‌توانند فکرش را هم بکنند، و این یکی از بزرگ‌ترین نقطه تمایزهای رایانه‌های شخصی نسبت به عمو زاده‌هاشان یعنی کنسول‌هاست. استفاده از نهایت قدرت چنین کامپیوتری یعنی لذت بردن از بازی ویدیویی در بهترین حالت گرافیکی خود.
همین برتری برجسته پی سی گیمینگ نسبت کنسول‌ها دقیقا دلیل خاص بودنش نیز هست؛ و در آن سوی میدان دسته دیگری از افراد هم هستند که قادر به بستن بهترین سیستم نیستند و به هر دلیلی از کنسول‌ها هم استفاده نمی‌کنند. این افراد شبانه روز کار می‌کنند و می‌خواهند بهترین سیستم در به‌صرفه‌ترین قیمت ممکن را تهیه کنند تا عملکردی خوب از همان بازی را به دست آورند که گروه اول نیز تجربه‌اش می‌کنند.
اگر جیب پری داشته باشید به راحتی می‌توانید یک سیستم قدرتمند آماده کنید و بدون مشکل خاصی با وضوح تصویر 4K و نرخ فریم 60 از بازی‌های خود لذت ببرید. اما اگر چنین شخصی نیستید (که احتمالا هم همینطور است!) و برای آماده کردن سیستم بازی خود باید ماه‌ها کار کنید و سرمایه‌تان را پس‌انداز کنید، علاوه بر انتخاب یک سیستم نسبتا ضعیف‌تر، مجبور به مقایسه قطعات و سخت‌افزارها نیز خواهید شد و در انتها نیز محکوم به بهینه‌سازی بازی هستید تا علاوه بر یک گرافیک خوب، نرخ فریم مناسبی هم برای‌تان به همراه داشته باشد تا بازی کوفت‌تان نشود. تمام این فرایند قطعا طاقت فرسا و چالش برانگیز است، اما وقتی کارتان تمام می‌شود و PC خود را آماده به رزم می‌کنید حس خوبی خواهید داشت و به عملکردی خواهید رسید که روی کنسول‌ها را سفید می‌کند.
رسم همیشه همین بوده و در آینده نیز قطعا همینطور خواهد بود. ما الان رسما وارد دومین سالی شده‌ایم که نسل جدید کنسول‌های ایکس باکس و پلی استیشن منتشر شده‌اند و با توجه به تجربه‌ای که در چند دهه اخیر به دست آورده‌ایم، قطعات رایانه‌های شخصی به مرور زمان ارزان‌تر خواهند شد و در نتیجه کاربران زیادی قادر خواهند بود که پی سی گیمینگ خود را طوری بسازند که هم‌رده یا حتی بهتر از کنسول‌های جدید عمل کند. همه اینها کنار هم کاری می‌کنند که فراهم کردن پی سی گیمینگ آسان‌تر شود.
اما همه صحبت‌هایی که تا الان داشتیم مختص سالیان اخیر بودند؛ این نسل، نسلِ ایکس باکس سری ایکس و پلی استیشن انگار از این خبرها نیست. اگر می‌خواهید با 500 دلار یک سیستم گیمینگ ببندید که مثل کنسول‌های نسل نهم کار کنند باید خبر بدی به شما بدهم: نمی‌توانید.
وقتی که در سال 2020 تقاضا برای قطعات مختلف و در کل رایانه‌های شخصی بالا رفت، فکر نمی‌کردیم این کمبود تا یک سال ادامه داشته باشد (احتمال اینکه حتی تا سال 2023 و بعد از آن هم با کمبود مواجه باشیم هست!) اما دیدیم که چنین شد و شرکت‌های مختلف مثل AMD, Intel و Nvidia با صراحت اعلام کردند که کمبود قطعه تا مدت زیادی ادامه خواهد داشت. ظرفیت محدود تولید، متوقف شدن مقطعی زنجیره تولید، و اوج گرفتن بی‌امان رمزارزها دست به دست هم دادند و کمبود کلی قطعات را به همراه آوردند. همین که شرکت‌ها کارت گرافیک‌های خود را موجود کرده و برای فروش می‌گذاشتند شاهد تمام شدن موجودی بودیم. همه قطعات در کسری از ثانیه خریداری می‌شدند و دست خیلی از مشتری‌های واقعی در این میان خالی می‌ماند و پیدا کردن یک کارت گرافیک جدید مثل یافتن سوزن در انبار کاه سخت می‌شد (البته هنوز هم همینطور است!).
اندکی بعدتر با یورش بی‌سابقه بات‌ها مواجه شدیم. ربات‌هایی که به شکل خودکار قطعات را خریداری می‌کردند و در بازار سیاه با هزینه هنگفت به خریداران نگون‌بخت می‌انداختند. این مسئله هنگام عرضه کنسول‌های پلی استیشن 5 و ایکس باکس سری ایکس نیز آزاردهنده شده بود اما بازار پی سی گیمینگ را بیش از دیگر بازارها درگیر خود کرد. یک قطعه کارت گرافیک 300 دلاری با مبلغ چند هزار دلار به فروش می‌رسید و در این میان کسی هم نمی‌توانست از شخص حقیقی دیگری شکایت کند. به همین دلیل ساختن یک پی سی گیمینگ تبدیل شد به یکی از سخت‌ترین کارهایی که نوع بشر می‌توانست در دهه اخیر و در حوزه سرگرمی‌های دیجیتال انجام دهد.
احتمالا همه اینها را خودتان هم می‌دانستید و اگر هم که پی سی گیمر باشید با تمام مشکلاتی که ذکر شدند آشنایی قبلی دارید و بهتر از هر کس دیگری عذاب‌آور بودن شرایط را می‌فهمید. اما در میانِ این همه فاکتور که نام بردیم [کمبود قطعه و رمز ارزها و بازار سیاه]، مسئله دیگری نیز وجود دارد که کمتر به آن اشاره شده و زیاد در خصوص آن صحبت نمی‌شود، و آن نیز چیزی نیست جز تاثیری که همه این مشکلات روی سازنده‌ها گذاشته‌اند و خط تولید آنها را دچار تغییرات اساسی کرده‌اند.
وقتی شرکت شما هر چیزی که تولید می‌کند را در همان ثانیه اول به فروش برساند، و با کمبود قطعه و محدودیت ظرفیت تولید هم مواجه باشد، به چه دلیل باید قطعات با کیفیت و با قیمت مقرون به صرفه بسازید؟ اصلا چه مشوقی برای این کارِ خداپسندانه وجود دارد؟! بالاخره هر چه باشد شما سود خود را کرده‌اید و از لحاظ مالی تامنی شده‌اید، پس چرا خود را اذیت کنید و به جای ساخت چند قطعه محدود 1000 دلاری، وقت خود را برای کارت گرافیک‌های زیاد اما 400 دلاری بگذارید؟! چنین کاری قطعا به سودآوری شرکت‌تان ضرر خواهد زد و هر چند که از نگاه عام کمی منفور خواهید شد، اما چه کسی است که از پول بیشتر بدش بیاید؟
در حالت عادی ما بایستی شاهد تعداد بسیار زیادی از کارت گرافیک‌های زیر 200 دلار باشیم که بازار را پر کرده‌اند و دارند با عملکرد نه چندان جالب اما قیمت تقریبا بالای خود در بازار جولان می‌دهند. باز هم تکرار می‌کنم: در «حالت عادی»؛ اما شرایط کنونی ما هیچ شباهتی به عادی بودن دارد؟ خیر. از همین منظر نبود قطعات مقرون به‌صرفه نیز بیش از پیش در بازار مشهود است و دلیل آن هم دوباره بر می‌گردد به صحبت‌هایی که در بند بالا داشتیم. چرا سرمایه و ظرفیت‌های محدود تولید خود را برای تعداد زیادی قطعه 200 دلاری بکنید، در حالی که با قطعات چندین برابر گران‌تر می‌توانید هم فروش را تضمین کنید و هم سودآوری را؟ شرکت‌ها در این لحظه ساختن قطعات زیر 200 دلار را «هدر رفت» سرمایه خود می‌دانند و از لحاظ اقتصادی حق هم دارند، شما هم به جای آنان بودید قطعا همین کار را می‌کردید.
با همه این گفته‌ها و با اینکه آنها از لحاظ منطقی حق دارند چنین کاری کنند، ذره‌ای از میزان ناراحت‌کننده بودن این قضیه کم نمی‌شود. خانم‌ها و آقایان، به دوران شکوفا شدن کاپیتالیسم خوش آمدید!
اگر برای اعتبارسنجی صحبت‌هایی که داشتیم دنبال آمار هستید یا با اعداد و ارقام رابطه خوبی دارید، این بند خیال‌تان را راحت می‌سازد: شرکت بزرگ انویدیا یک سال بعد از عرضه RTX 2080 پنج کارت گرافیک زیر 300 دلار روانه بازار کرد، اگر RTX 2060 را هم در نظر بگیریم که 299 دلار قیمت داشت، این رقم به شش عدد کارت گرافیک می‌رسد، تنها شش عدد! عرضه شش نوع کارت گرافیک زیر 300 دلار تنها کی چیز را ثابت می‌کند و آن هم مسائلی است که در فوق به تفصیل در خصوص‌شان سخن راندیم.
در آن طرف ماجرا و شرکت AMD نیز شاهد اعداد و ارقام تقریبا مشابهی هستیم؛ با توجه به اینکه AMD قطعات پرچمدار خیلی زیادی ندارد، پس از عرضه Radeon RX 5700 XT اقدام به انتشار هفت کارت گرافیک زیر 300 دلار کرد و نشان داد که آنها نیز در این مسابقه مثل انویدیا عمل خواهند کرد و سود شرکت خود را به دیگر مسائل ترجیح خواهند داد.
و مسئله ناراحت‌کننده‌تر این است که جز گیر کردن در این چرخه، هیچ راه دیگری برای خرید قطعات کامپیوتر وجود ندارد. ماینرها و مسئولان‌شان وحشیانه‌تر از همیشه در حال استخراج رمز ارز هستند و در این میان حتی به کارت گرافیک‌های نسبتا ضعیف‌تر هم رحم نمی‌کنند. بات‌ها نیز فورا سهم خود را از کارت‌های گرافیک بر می‌دارند و در بازار سیاه به فروش می‌گذارند تا گیمر بخت برگشته یا محبور به پرداخت مبلغی فضایی به آنها شود یا از خیر ساختن پی سی گیمینگ خود بگذرد.
تمامی این مسائل کنار هم باعث می‌شوند که تهیه یک پی سی گیمینگ مقرون به‌صرفه تقریبا غیرممکن شود؛ مسئله‌ای که در سالیان اخیر سابقه نداشته و 2021 را تبدیل به بدترین سال برای این قشر کرده. با تمام این گفته‌ها هنوز هم امیدی هر چند اندک به بهبود شرایط وجود دارد؛ وقوع یک رنسانس اما این بار از نوع پی سی گیمینگ چندان دور از انتظار نیست؛ می‌پرسید چطور؟ به این دلیل:
در کنار کارت گرافیک‌های پرچمدار و نو در سال 2022، احتمال اینکه انویدیا و AMD قطعات ارزان قیمت‌تر تولید کنند بسیار بیشتر است. در این میان اینتل نیز کم کم در حال ورود جدی به بازار کارت‌های گرافیک است و این می‌تواند باعث شود که دست‌مان در انتخاب کارت گرافیک بازتر از همیشه شود. SSDها به مرور زمان در حال افت قیمت هستند و رم‌های DDR4 نیز به همین عاقبت دچار شده‌اند، پردازنده‌های اینتل نیز در کمال خوش‌قیمت بودن عملکرد فوق‌العاده‌ای دارند. اگر همه این موارد را کنار هم بگذاریم می‌توانیم انتظار یک انقلاب پی سی گیمینگ در سال 2022 را داشته باشیم؛ انقلابی که قاعدتا حق مسلم ماست!
چند روز پیش بود که AMD از پردازنده‌های 6000 Ryzen لپ‌تاپی خود با معماری گرافیکی RDNA 2 رونمایی کرد و قول داد که پیشرفت چشمگیری در عملکرد لپ‌تاپ‌های گیمینگ را شاهد باشیم؛ این فناوری به خودی خود بسیار ارزان‌تر از سر هم کردن پی سی گیمینگ است و به شکل خودکار جلوی سوءاستفاده ماینرها را نیز می‌گیرد.
از طرفی دیگر نیز استیم دک را داریم که امسال منتشر می‌شود و علاوه بر اینکه مثل یک کنسول همراه عمل خواهد کرد، قدرت پی سی گیمینگ را نیز دارد و می‌تواند با قیمتی بسیار به‌صرفه، بازی‌های ویدیویی روز و مدرن را اجرا کند و کسانی که از پی سی گیمینگ خود صرفا بازی ویدیویی می‌خواهند را تا حد زیادی راضی سازد.
یکی دیگر از مسائل امیدوار کننده این است که AMD در حال همکاری با TSMC (ابر شرکت تایوانی) برای تولید GPU یا APUهای خود است و چون استیم دک نیز از AMD بهره می‌برد، در نتیجه آنها نیز به TSMC متصل می‌شوند. همکاری با این شرکت می‌تواند کمبود قطعات را جبران کند و تا حد زیادی به تقاضا جواب داده و بازار را از سلطمه مطلق ماینرها و بات‌ها در آورد تا قطعات به دست مشتریان واقعی برسند.
اینتل نیز گرچه سیاست‌های مستقل خود را دارد، اما همکاری‌هایی با TSMC برای تولید کارت گرافیک‌های Alchemist داشته و می‌توان امیدوار بود که آنها نیز مثل AMD به افزایش قطعات و مبارزه با کمبود کمک کنند.
انویدیا گرچه با TSMC همکاری ندارد، اما با سامسونگ وارد رابطه شده و می‌خواهد مشکل کمبود قطعات خود را این گونه حل کند. نتیجه تا کنون خوب بوده و اگر به بازارهای جهانی مراجعه کنید پیدا کردن کارت گرافیک‌های انویدیا آسان‌تر از یافتن قطعات AMD خواهد بود. البته این در خصوص کارت گرافیک‌های پرچمدار صداق نیست و هنوز هم این قطعات با شبیخون ماینرها مواجه می‌شوند.
در هر صورت امید به بازگشت وجود دارد؛ بازگشتی که فراهم آوردن سیستم گیمینگ را آسان سازد و به این کابوس یک ساله پایان بخشد. پیشنهاد ما این است که اگر تا کنون اقدام به خرید پی سی گیمینگ نکرده‌اید، کمی صبر کنید تا مشکلات حل شوند و کمبودها نیز برطرف گردند، تا در ماه‌های آینده با قیمت بسیار کمتر به سیستم بهتر دست پیدا کنید.