بررسی و تحلیل استنداپ SuperNature ریکی جرویس – فراطبیعت

بعید می‌دانم این روزها دیگر کسی در دنیا باشد که طرفدار آثار کمدی باشد و تا به حال نام ریکی جرویس را نشنیده باشد. مردی رک و خنده‌رو از قشر کارگر که این روزها چهره کمدی در تمام دنیاست. کمدی جرویس فرم بخصوصی ندارد و از هر سبکی چاشنی‌ای در کارش دیده می‌شود. با این حال هر کاری که می‌کند در هر شکلی که باشد کاملا منحصر به اوست. در ادامه با تحلیل استنداپ ویژه جدید این کمدین بریتانیایی یعنی Supernature یا فراطبیعت همراه گیم‌نیوز باشید.

در دورانی که ژانر شبه‌مستند تازه متولد شده بود و تلویزیون بریتانیا غرق در آثار دسته‌بندی شده در این ژانر بود، این سریال Office جرویس بود که نه تنها این ژانر، بلکه دنیای سیتکام‌های تلویزیونی را تکان داد. سریال Afterlife هر سال پرمخاطب ترین برنامه کمدی بریتانیایی در سطح جهان شناخته می‌شود و برنامه استنداپ قبلیش یعنی «بشریت» یا Humanity پرفروش‌ترین برنامه استنداپ مخصوص سال شد. در وصف موفقیت‌های این کمدین سطرها می‌توان نوشت و هنوز هم ذره‌ای از تاثیر او بر دنیای کمدی قابل وصف نخواهد بود. اما امروز تلاشم این است تا در کنار شما، نگاهی به جدیدترین استنداپ مخصوص او که در تاریخ سوم خرداد با نام «فراطبیعت» یا Supernature در نتفلیکس منتشر شد بیندازیم.

SuperNature یا فراطبیعت

فراطبیعت یا SuperNature برای کسانی که دنبال‌کننده فعالیت‌های جرویس هستند کلمه آشنایی است. به عنوان یک فارغ‌التحصیل فلسفه و یک آتئیست، جرویس به هیچ‌چیزی ورای طبیعت باور ندارد. بارها در مصاحبه‌های مختلف گفته که از نظر او طبیعت به اندازه کافی شگفت‌انگیز است. نیازی به گشتن در افسانه‌ها برای باور داشتن به چیزی نیست و هر پدیده‌ای در دامن طبیعت توسط علم یا توجیه می‌شود یا بالاخره خواهد شد. حتی اگر جرویس را تنها از طریق میزبانی مراسم گلدن‌گلوب هم بشناسید، می‌دانید که زبان تندی دارد و از گفتن عقایدش هم ابایی ندارد. بی پروایی و حس شوخ‌طبعیش هم او را کم به دردسر نینداخته است اما کمدین انگلیسی عقیده دارد هر جوکی که می‌گوید قابل دفاع است. استنداپ Supernature هم از این قاعده مستثنا نیست.

سوژه و هدف

جرویس استنداپ Supernature را با توضیح دادن معنای Irony یا طعنه به مخاطبان شروع می‌کند. خود این کار طعنه به منتقدانی است که از نظر جرویس، بدون فهمیدن معنای جوک‌های او آن‌ها را توهین‌آمیز می‌دانند. روتین اجرای کمدی جرویس همیشه حول محور شوخی‌های با ریسک بالا با موضوعات حساس در جامعه بوده و هست. در این جا هم هیچ‌کس و هیچ‌چیز را از قلم نمی‌اندازد. از خدا و دین‌ و فاندامنتالیست‌ها تا پدوفیلیا و ایدز و چاقی و حیوانات و درستی سیاسی و مسائل زنان و جمعیت LGBTQ.

در این بین تاکید جرویس روی جمعیت ترنس و اصولا مبحث Self Identification یا خودشناسی بیش از پیش است. دلیل آن هم شاید سر و صداهایی باشد که اعضای این جمعیت در سال‌های اخیر به دنبال رسیدن به عدالت اجتماعی برپا کرده‌اند. از همه چشمگیرتر شاید حواشی مربوط به انتشار استنداپ مخصوص دیو شپل یعنی The Closer روی نتفلیکس بود. این ماجرا منجر به اعتصاب تعدادی از کارمندان این کمپانی با درخواست حذف این استنداپ از سرویس و انتشار بیانیه عذرخواهی شد. شایعات حاکی از این است که پیش از انتشار فراطبیعت، مدیران نتفلیکس به کارمندان خود گفته‌اند شرایط موجود، مطابق سیاست‌های آزادی بیان در نتفلیکس است. اگر کسی با این موضوع مشکلی دارد می‌توانند از شغل خود استعفا بدهد.

جرویس در تمام طول فعالیت حرفه‌ایش همیشه در تلاش بوده به مخاطب بفهماند که سوژه شوخی و هدف آن الزاما یک چیز ثابت نیست. در کمدی هیچ موضوعی وجود ندارد که شوخی کردن با آن ممنوع باشد بلکه تنها چیزی که اهمیت دارد این است که خود آن جوک چیست؟

مردن مثل احمق بودن است، تنها برای دیگران دردناک است.

خود شوخی‌ها چطور هستند؟

در طی استنداپ یک ساعته Supernature جرویس با روش‌های متنوعی به سراغ موضوعاتی که در بالا ذکر شدند می‌رود. تعدادی از جوک‌ها برای من که آثار جرویس را دنبال می‌کنم تکراری بود. در عین حال درصد زیادی از شوخی‌های او کاملا جدید بودند. جرویس دست مخاطب را می‌گیرد و به آرامی بین موضوعات مختلف مطرح شده در صحبت‌هایش حرکت می‌کند. بعضی وقت‌ها شگفت زده می‌شوید که مثلا چند دقیقه پیش صحبت از سگ‌ها بود و الان صحبت از ایدز و حس نمی‌کنید که چگونه بین این موضوعات منتقل شدید.

این انتقال آرام منحصر به محتوای صحبت‌هایش نیست و بین پرسوناهایش هم این ظرافت احساس می‌شود. به قول جرویس «جوک‌ها دریچه‌ای به وجود کمدین نیستند. کمدین برای فروختن فرضیه و بنیاد جوک تظاهر به هرچیزی می‌کند”. او برای اثرپذیریِ جوک خود را باهوش، احمق، راست، چپ، مغرور و فروتن جلوه می‌دهد. گرچه پرسونای جرویسِ مولتی‌میلیاردرِ مغرور که خود را تافته جدا بافته می‌داند، بین او و مخاطبانش تبدیل به یک شوخی درون گروهی شده و همچنان برقرار است. تعادل بین موضوعات اصلی و فرعی مثل خاطرات شخصی و داستان‌های کوتاه روزمره که به عنوان پلی بین موضوعات اصلی عمل می‌کنند رعایت شده است. از نظر فنی هم جرویس از چیزی فروگذاری نمی‌کند. کمی نقش بازی می‌کند و کمی هم شوخی‌های تک خطی یا به اصطلاح One-Liner و عبارات دو معنایی قاطی اجرایش دارد.

اکثرا شوخی‌ها عکس‌العمل مطلوبی را از مخاطب به همراه دارند و همان‌طور که انتظار می‌رفت مرد انگلیسی بار دیگر ثابت می‌کند بی‌دلیل نیست که او ریکی جرویس است.

در آینده در گیم‌نیوز درباره جنبه‌های فنی یک اجرای کمدی، ریتم، سبک‌ها و… بیشتر صحبت می‌کنیم.

طبیعی

در این استنداپ هم جرویس با مرزهای نامرئی هنجارهای اجتماعی بازی می‌کند و مخاطب را درحال خندیدن روی پنجه پا نگه می‌دارد. هدف او توهین به کسی نیست و بارها گفته برخلاف ظاهر بی‌پروایی که روی صحنه می‌برد، نگران درست فهمیده شدن جک‌هایش و ناراحت کردن دیگران است. درباره کمدی و اهداف آن با مخاطب حرف می‌زند. با دیدگاه‌ها و جک‌های جدیدی به سراغ موضوعات موردعلاقه و همیشگیش می‌رود و یک ساعت سرگرم‌کننده را به مخاطبش هدیه می‌دهد. خودش را درگیر موضوعات اجتماعی داغ روز می‌کند و به بررسی آن‌ها به زبان کمدی می‌پردازد. او همان چیزی را به مخاطب تحویل می‌دهد که مخاطب از او انتظار دارد. از سرشاخ شدن با زورگوهای مجازی نمی‌ترسد بلکه عمدا آن‌ها را تحریک می‌کند و به چالش می‌کشد.

تمام تلاش جرویس این است تا به مخاطب امروزی که در دنیایی جدید به نام اینترنت شناور است بفهماند نباید حقایق را با عقایدش اشتباه بگیرد و بپذیرد که عقاید اشتباه باید اصلاح شوند. شاید همین تلاش‌های جرویس برای آگاهی‌بخشی به مخاطبش چه در بستر استنداپ چه در بسترهای دیگر، باعث شود در آینده از او به عنوان یکی از تاثیرگذارترین کمدین‌ها اگرنه تاثیرگذارترین، در عصر ما نام برده شود.

در مجموع باید گفت همه چیز درباره فراطبیعت، خوب و طبیعی است و جرویس هر روز بیشتر از دیروز در قلمرو خود و روی صحنه، احساس راحتی می‌کند.